ساختار کلی جلسات کوچینگ چگونه است؟

کوچینگ گفتگویی تعاملی و حرفه‌ای است که با هدف تسهیل و تسریع رشد، یادگیری و دستیابی به پتانسیل کامل مراجع طراحی شده است. ساختار جلسات کوچینگ که بر پایه اصول حرفه‌ای و تخصصی شکل گرفته ، ضمن فراهم کردن چارچوبی برای پیشرفت، به افزایش اثربخشی و عمق فرآیند کوچینگ کمک شایانی می‌کند. در کنار انعطاف‌پذیری این ساختاربرای مطابقت و همراهی نیازهای منحصر به فرد هر مراجع و هر جلسه رعایت پایه‌هایی اساسی این ساختار تضمین‌کننده اجرای اصولی و حرفه‌ای کوچینگ است که در نهایت به اثربخشی جلسات می‌انجامد.

فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF) به عنوان یکی از پیشروترین نهادهای جهانی در حوزه کوچینگ، چارچوبی جامع و استاندارد برای تعریف، آموزش و ترویج کوچینگ حرفه‌ای ارائه داده است. این استانداردها مجموعه‌ای از شایستگی‌های رفتار و ذهنیتی است که کوچ‌ها برای ارائه خدمات با کیفیت بالا باید از آن‌ها برخوردار باشند.

در این مقاله، تمرکز بر تبیین این ساختار جلسات کوچینگ خواهد بود. ما چهار مرحله کلیدی که در اکثر جلسات کوچینگ حرفه‌ای قابل مشاهده هستند را بررسی کرده و ارتباط تنگاتنگ آن‌ها را با هشت شایستگی اصلی ICF مورد بحث قرار خواهیم داد. هدف نهایی، ارائه یک راهنمای عملی و مستند برای کوچ‌هایی است که به دنبال ارتقای کیفیت و اثربخشی جلسات خود هستند.

 اصول بنیادین ICF در کوچینگ

فدراسیون بین‌المللی کوچینگ  هشت شایستگی اصلی (Core Competencies) را به عنوان چارچوب جهانی برای رفتار کوچینگ حرفه‌ای معرفی کرده است. این شایستگی‌ها، پایه‌هایی هستند که تمامی تعاملات کوچینگ باید بر اساس آن‌ها بنا شوند و در تمامی مراحل یک جلسه کوچینگ، از ابتدا تا انتها، تجلی پیدا می‌کنند. درک عمیق هر یک از این شایستگی‌ها و نحوه به‌کارگیری آن‌ها در ساختار جلسه، برای هر کوچ حرفه‌ای ضروری است.

در ادامه، به تفصیل به هر یک از این هشت شایستگی اصلی ICF و ارتباط آن‌ها با ساختار کلی جلسات کوچینگ پرداخته می‌شود:

اصول اخلاقی  

کوچ اصول اخلاقی و استانداردهای کوچینگ را درک نموده و آن‌ها را بطور مداوم به کار می‌گیرد. کوچینگ حرفه‌ای نیازمند رعایت بالاترین سطح صداقت، انصاف و مسئولیت‌پذیری است. کوچ باید از تعارض منافع آگاه باشد، به محرمانه بودن اطلاعات احترام بگذارد و در صورت لزوم، مراجع را به متخصصان دیگر ارجاع دهد.

 ذهنیت کوچینگ

یک جلسه کوچینگ که مبتنی بر ساختار جلسات کوچینگ مورد تایید ICF است  مدل ذهنی باز، کنجکاو ، انعطاف‌پذیر و مراجع محور را توسعه می دهد و حفظ می‌کند . ذهنیت رشد در مسیر کوچینگ کمک می‌کند مراجع برای کشف و دستیابی به اهداف خود تلاش کند. کوچ باید از قضاوت، پیش‌فرض‌ها و نیاز به کنترل فاصله بگیرد.

ایجاد توافق‌

کوچ باید بتواند اهداف کلی کوچینگ و اهداف هر جلسه را مشخص کرده و توافق‌های لازم را با مراجع برای دستیابی به این اهداف برقرار کند.

ایجاد فضای اعتماد و امنیت

کوچ در یک جلسه ساختارمند رابطه اعتمادآمیز و حمایتی ایجاد را به‌گونه‌ای ایجاد می‌کند که در آن مراجع احساس امنیت، احترام و توانمندی کند.

حضور کامل

کوچ باید در جلسات کوچینگ به طور کامل در لحظه حال با مراجع حضور داشته باشد و از تمام حواس خود برای درک، شنیدن و پاسخ دادن به مراجع استفاده کند.

گوش‌دادن فعال

برا ی فهم کامل  آنچه در متن سیستم های مراجع در حال انتقال و بیان است و جهت حمایت از بیان حال مراجع ، بر آنچه مراجع می‌گوید و نمی‌گوید، تمرکز می‌کند. این شامل تمرکز بر روی محتوا، معنا و احساسات است.

برانگیختن آگاهی

کوچ در یک فرآیند کوچینگ حرفه‌ای بینش و یادگیری مراجع را با استفاده از ابزارها و تکنیک‌هایی نظیر پرسشگری قدرتمند، سکوت، استعاره یا قیاس تسهیل می‌کند.

تسهیل رشد مراجع

کوچ باید بتواند با مراجع همکاری کرده و به او کمک کند تا اهداف کوچینگ خود را تعیین کند، تعهدات عملی برای رسیدن به آن اهداف بسازد، و پیشرفت خود را مدیریت کند.

پایبندی به این شایستگی‌ها  برای فارغ التحصیلان و کوچ‌های حرفه‌ای که در مدرسه کوچینگ ویز خاورمیانه پرورش یافته‌اند از اصول اصلی حرفه‌ای آن‌هاست و در طی جلسات آموزشی این شایستگی را مداوم تمرین و مرور می‌کنند تا سنگ بنای معتبری برای ساختار جلسات کوچینگ خود شکل دهند.

ساختار جلسات کوچینگ

جلسات کوچینگ حرفه‌ای معمولاً از یک ساختار منطقی پیروی می‌کنند که به کوچ و مراجع کمک می‌کند تا به شکلی مؤثر و کارآمد به اهداف تعیین شده دست یابند. این مراحل، اگرچه ممکن است ترتیب یا جزئیاتشان در جلسات مختلف اندکی متفاوت باشد، اما اصول زیربنایی آن‌ها در تمامی جلسات کوچینگ اثربخش رعایت می‌شود. icf  سه مرحله‌ی اساسی برای ساختار جلسات کوچینگ ارایه می‌دهد: تعیین هدف، کاوش برای آگاهی و اقدام و برنامه‌ریزی. بر این اساس مدل‌های مختلفی برای پیش‌برد جلسات کوچینگ ارایه شده است که در ادامه همین بخش به آن خواهیم پرداخت.

ساختارICF برای جلسات کوچینگ

مدل سه‌مرحله‌ای ICF برای ساختار جلسات کوچینگ  که می‌شود آن را در قالب

Foundation → Awareness → Action

دید، رویکردی ساده و درعین‌حال قدرتمند برای هدایت جریان گفت‌وگوست. این سه مرحله به‌صورت زیر توضیح داده می‌شوند:

۱. Foundation – پایه و بستر جلسه

کوچ در این بخش با مهارت‌های «ایجاد توافق کوچینگی»، «حضور کامل» و «ایجاد اعتماد و امنیت» کاری می‌کند که مراجع احساس کند صدایش شنیده می‌شود و شرایط برای گفت‌وگوی صادقانه و عمیق مهیاست.

در این مرحله، علاوه بر توافق بر هدف جلسه، مرزها (محرمانگی، نقش‌ها، شرایط)، ارزش‌ها و حساسیت‌های فرهنگی مراجع در نظر گرفته می‌شود.

۲. Awareness – کاوش و خلق آگاهی

این بخش قلب کوچینگ است که در آن کوچ با گوش دادن فعال، پرسش‌های قدرتمند و بازتاب‌دادن دقیق، کمک می‌کند مراجع الگوهای رفتاری، افکار، احساسات و فرصت‌های نادیده را ببیند. ایجاد آگاهی به معنای گسترش دیدگاه و کمک به مراجع برای رسیدن به تصویر جدیدی از خود و موقعیت است. این ممکن است شامل به چالش کشیدن باورها، کشف منابع پنهان یا تغییر نگاه به موانع باشد.

۳. Action – طراحی گام‌های عملی و پایبندی

مرحله پایانی، تبدیل آگاهی ایجادشده به تعهد و حرکت مشخص است. در این بخش، کوچ با توجه به توانمندی‌ها، منابع و موانع، به مراجع کمک می‌کند تا اهداف را به گام‌های قابل‌اجرا خرد کند، معیارهای موفقیت را مشخص کند و روش‌های پایش پیشرفت را تعیین نماید.این مرحله به معنای خداحافظی از جلسه نیست، بلکه شروع یک مسیر خودراهبرانه توسط مراجع است که با انگیزه و وضوح بیشتری به آن وارد می‌شود.

مراحل جلسات کوچینگ بر اساس مدل GROW

مدل GROW یکی از رایج‌ترین و کاربردی‌ترین چارچوب‌ها برای هدایت جلسات کوچینگ است. این مدل چهار مرحله دارد: Goal (هدف)، Reality (واقعیت)، Options (گزینه‌ها) و Will/Way Forward (تعهد به اقدام). GROW با ایجاد ساختاری شفاف، مربی و مراجع را در مسیر کشف راه‌حل و دستیابی به نتایج راهبری می‌کند. 

 ۱. Goal – تعیین هدف 

در این مرحله، تمرکز بر روشن‌سازی مقصد جلسه است. هدف باید دقیق، قابل‌اندازه‌گیری و مرتبط با نیاز واقعی مراجع باشد. کوچ با گوش دادن فعال و پرسش‌های شفاف باعث می‌شود مراجع عمیق‌تر درباره آنچه می‌خواهد به دست آورد، فکر کند. شفافیت هدف باعث می‌شود جلسه از مسیر خود منحرف نشود و دو طرف بدانند که «موفقیت» در پایان جلسه چگونه تعریف می‌شود.

 ۲. Reality – بررسی واقعیت 

در این بخش، وضعیت موجود با دقت بررسی می‌شود تا تصویر روشنی از شرایط فعلی به دست آید. کوچ به مراجع کمک می‌کند داده‌ها، شواهد، توانمندی‌ها، محدودیت‌ها و موانع محیطی یا ذهنی خود را ببیند. این مرحله با کشف تفاوت بین «آنچه هست» و «آنچه باید باشد» فاصله واقعی تا هدف را مشخص می‌کند. همچنین به مراجع اجازه می‌دهد الگوهای رفتاری و فکری خود را بشناسد.

 ۳. Options – کشف گزینه‌ها 

اینجا، تمرکز بر تولید ایده‌های ممکن برای حرکت به سمت هدف قرار دارد. کوچ فضایی باز و امن ایجاد می‌کند تا مراجع بدون نگرانی از ارزیابی فوری، راه‌حل‌ها و مسیرهای مختلف را مطرح کند. هدف، گسترش دامنه انتخاب‌هاست تا مراجع فقط روی یک مسیر محدود متمرکز نشود. در این مرحله، خلاقیت نقش کلیدی دارد و حتی ایده‌های غیرمعمول می‌توانند موجب خلق راهکارهای نو شوند.

 ۴. Will / Way Forward – تعهد به اقدام 

در این گام، ایده‌ها به برنامه عملی تبدیل می‌شوند. مراجع مشخص می‌کند چه کاری را، در چه زمانی و به چه شیوه‌ای انجام می‌دهد و مسئولیت پیگیری آن را بر عهده می‌گیرد. کوچ می‌تواند با پرسش‌های مناسب کمک کند مراجع به واقع‌بینانه بودن و قابل دستیابی بودن برنامه خود اطمینان یابد. نتیجه این مرحله، آمادگی عملی و ذهنی برای شروع حرکت و حفظ پایبندی است. 

مراحل جلسات کوچینگ بر اساس مدل الماس دوبل

 مدل الماس دوبل با چرخه‌های «گسترش» (exploration) و «تمرکز» (focus) به کوچ کمک می‌کند که هم عمق گفت‌وگو را حفظ کند و هم از پراکندگی بپرهیزد. این ساختار، مانند راهنمایی بصری عمل می‌کند که لحظات تغییر مسیر را مشخص می‌سازد و به کوچ امکان می‌دهد هوشمندانه بین کاوش آزاد و تمرکز هدفمند حرکت کند.

شروع با درخواست اولیه یا مسئله مشخص

جلسه کوچینگ معمولاً با یک موضوع خاص و نسبتاً محدود آغاز می‌شود که مراجع آن را مطرح می‌کند، مثل «می‌خواهم برای گفت‌وگو با مدیرم برنامه‌ریزی کنم». کوچ می‌تواند به جای ورود مستقیم، اجازه بگیرد که کمی مسئله را گسترده‌تر کاوش کنند تا هم هدف شفاف شود و هم اهمیت آن برای مراجع روشن گردد.

رسیدن به توافق کوچینگی روشن و معنادار

این مرحله در ساختار جلسات کوچینگ بسیار مهم و ضروری است. در این مرحله کوچ و مراجع با هم مشخص می‌کنند که دقیقاً هدف این جلسه چیست و موفقیت در پایان جلسه چه شکلی خواهد داشت.

آغاز کاوش برای پیشبرد موضوع

وقتی توافق کوچینگی حاصل شد، کوچ از مراجع می‌پرسد که چطور مایل است ادامه دهند و کاوش عمیق شروع می‌شود. این مرحله بسته به رویکرد کوچ، می‌تواند شامل تکنیک‌های مختلفی باشد.

ورود به مرحله جمع‌بندی و بستن حلقه بحث

وقتی نشانه‌های پیشبرد مسیر و رسیدن به آگاهی دیده می‌شود، کوچ دوباره با مراجع هم‌پیمان می‌شود تا ارزیابی کنند آیا وقت جمع‌بندی فرا رسیده است یا خیر.

بستن جلسه

آخرین فرصت برای شریک شدن با مراجع در بازتاب یادگیری و تقویت آگاهی است. این بخش، هم به مرور محتوای جلسه می‌پردازد و هم به فرآیند یادگیری خود مراجع توجه می‌کند.

مراحل جلسات کوچینگ بر اساس مدل ACHIEVE

مدل ACHIEVE یک چارچوب کوچینگ با رویکرد راه‌حل‌محور و هفت مرحله است که شباهت‌هایی به GROW دارد اما ساختار و جزئیات بیشتری ارائه می‌دهد. مراحل آن به این ترتیب هستند:

Assess Current Situation – ارزیابی وضعیت فعلی

نقطه شروع، فهم شفاف از موقعیت کنونی است. کوچ با کمک مراجع تصویر دقیقی از شرایط، نقاط قوت و چالش‌ها می‌سازد. بدون این شناخت، تعیین مقصد دقیق دشوار خواهد بود.

Creatively Brainstorm Alternatives – طوفان فکری خلاقانه برای راهکارهای جایگزین

پس از شناخت وضعیت، تمرکز روی کشف راه‌های متفاوتی است که می‌تواند شرایط را بهبود بخشد. این مرحله ذهن مراجع را به امکان تغییر و رویکردهای نو باز می‌کند.

Hone Goals – تیز کردن و شفاف‌سازی اهداف

ایده‌های کلی به اهداف مشخص، قابل‌اندازه‌گیری و قابل‌پیگیری تبدیل می‌شوند. این مرحله، مقصد نهایی را با وضوح بیشتری تعریف می‌کند.

Initiate Option Generation – آغاز تولید گزینه‌ها

با دانستن نقطه شروع و مقصد، مراجع گزینه‌های متنوعی برای رسیدن به هدف خلق می‌کند. اینجا تمرکز روی جمع‌آوری است نه ارزیابی.

Evaluate Options – ارزیابی گزینه‌ها

حال وقت تحلیل مزایا، معایب و امکان‌سنجی هر گزینه است تا بهترین مسیر یا ترکیب مسیرها انتخاب شود.

Valid Action Plan Design – طراحی برنامه اقدام معتبر

گزینه منتخب به یک نقشه عمل دقیق با گام‌های مشخص، زمان‌بندی و منابع لازم تبدیل می‌شود.

Encourage Momentum – تشویق به حفظ حرکت

 نتیجه‌گیری

ساختار جلسات کوچینگ، همانند ستون فقرات یک گفت‌وگوی مؤثر، هم نظم و هدایت ایجاد می‌کند و هم فضای انعطاف و خلاقیت را حفظ می‌نماید. مرور مدل‌های مختلف نشان می‌دهد که با وجود تفاوت در جزئیات، همه بر سه اصل مشترک تأکید دارند: ایجاد بستر امن و شفاف، گسترش آگاهی و طراحی حرکت هدفمند.

یک جلسه کوچینگ موفق، حاصل تعامل هدفمند و هوشمندانه بین یک ساختار مشخص و انعطاف کاربردی است. شناخت و به‌کارگیری دقیق شایستگی‌های ICF، از رفتار اخلاقی و ذهنیت کوچینگ گرفته تا مهارت‌هایی نظیر گوش دادن فعال، پرسشگری قدرتمند و تسهیل رشد مراجع، نه تنها تضمین‌کننده اجرای اصولی و حرفه‌ای ساختار جلسات کوچینگ است، بلکه بسترساز ایجاد یک رابطه اعتمادآمیز و حمایتی می‌شود که مراجع در آن احساس امنیت و توانمندی می‌کند.

سوالات متداول