کوچینگ یک فرآیند مشارکتی است که در آن یک کوچ (Coach) با یک فرد یا گروه کار می‌کند تا به آنها کمک کند به اهداف شخصی یا حرفهای خود برسند، عملکرد خود را بهبود بخشند یا بر چالش‌ها غلبه کنند. این فرآیند شامل گوش دادن فعال، پرسیدن سوالات قدرتمند و ارائه راهنمایی‌هایی است تا به مراجعان کمک کند دیدگاه روشن‌تری پیدا کنند، مهارت‌های خود را توسعه دهند و گام‌های عملی برای رسیدن به اهداف خود بردارند. کوچینگ معمولاً در حوزه‌هایی مانند رهبری، توسعه شغلی، سلامت و رشد شخصی استفاده می‌شود.
در این مقاله به ابعاد مختلف کوچینگ خواهیم پرداخت:
تعریف کوچینگ چیست؟
تاریخچه کوچینگ چیست؟
چرا این روزها به کوچینگ نیاز داریم؟
شاخه‌های مختلف کوچینگ کدامند؟
فرآیند کوچینگ چه مراحلی دارد؟
چطور یک مدرسه کوچینگ انتخاب کنیم؟
مهارت‌های کوچینگ برای چه کسانی لازم است؟
برای فراگیری مهارت کوچینگ به چه موسساتی می‌توان مراجعه کرد؟
کوچینگ (Coaching) یک فرآیند تعاملی و مشارکتی است که به افراد کمک می‌کند تا به اهداف شخصی، حرفهای یا سازمانی خود دست یابند. این فرآیند بر پایه‌ی ارتباطی سازنده بین کوچ (Coach) و مراجع (Coachee) استوار است و هدف اصلی آن، توانمندسازی افراد برای کشف پتانسیل‌های درونی، بهبود عملکرد و ایجاد تغییرات مثبت در زندگی است. کوچینگ در حوزه‌های مختلفی مانند زندگی شخصی، کسبوکار، رهبری، سلامت و ورزش کاربرد دارد و به عنوان یک ابزار قدرتمند برای رشد و توسعه فردی و سازمانی شناخته می‌شود.
ریشه‌های کوچینگ به قرن بیستم برمی‌گردد، زمانی که این مفهوم ابتدا در حوزه‌ی ورزشی مطرح شد. مربیان ورزشی از روش‌های خاصی برای بهبود عملکرد ورزشکاران استفاده می‌کردند. به تدریج، این ایده به سایر حوزه‌ها مانند کسبوکار، آموزش و توسعه فردی گسترش یافت. در دهه‌های اخیر، کوچینگ به عنوان یک حرفه‌ی رسمی شناخته شده و سازمان‌هایی مانند فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF) استانداردها و چارچوب‌های حرفهای برای آن تعریف کرده‌اند.
ما انسان‌های عصر انقلاب اطلاعات، شبکه‌های اجتماعی، جهانی‌شدن و فردگرایی هستیم. عصری که در معرض انتخاب‌ها و تصمیمات متنوع و بی‌شماری قرارداده است و ما را با فردیت خودمان تنها گذاشته است تا به‌تنهایی مسئول تصمیمات و انتخاب‌های خود را داشته باشیم و بار زندگی‌مان را به دوش بکشیم. زندگی و بودن در چنین زمانه‌ای جذابیت‌ها و دشواری‌های خودش را دارد. از یک سو آزادی را به انسان بازمی‌گرداند و از سوی دیگر او را با عدم قطعیت‌ها و بیشمار انتخاب و جهانی متغیر تنها می‌گذارد.
کوچینگ یک رابطه مشارکتی بین کوچ و مراجع است که به آن کوچی هم گفته می‌شود. کوچینگ افراد را توانمند می‌سازد تا اهداف شخصی خود را شناسایی و به آنها دست یابند. کوچ، مراجع را در تعریف اهداف، ایجاد یک برنامه عملی شخصی، غلبه بر چالش‌ها و اجرای آن همراهی می‌کند. کوچ برای این کار از تکنیک‌های مختلفی مانند گوش دادن فعال، پرسش‌گری، بازنگری و بازخورد استفاده می‌کند.
کوچینگ، درمان، ارائه مشاوره یا توصیه انجام کاری به مراجع نیست، بلکه تسهیل خودشناسی و توانمندسازی افراد است تا موفقیت رسیدن به اهداف را از آن خود بدانند؛ این یک فرآیند یادگیری و توسعه است که بر منابع و پتانسیل مراجع متمرکز است و مراجع را کاملا مستقل می‌کند.
کوچینگ زیر شاخه‌های مختلفی دارد که می‌توان آن را به دو بخش کلی تقسیم کرد:
هدف آن بهبود عملکرد مراجع در کار، توسعه مهارت‌ها و تسهیل پیشرفت حرفهای اوست؛ در کوچینگ کسبوکار، مهارت‌ها و استراتژی‌های افراد توسعه پیدا می‌کنند تا در زندگی حرفهای خود موفق شوند؛ آنها در این فرایند توانایی رهبری خود را بهبود می‌بخشند، چالش‌های پیچیده را پشت سر می‌گذارند و به اهداف شغلی خود دست می‌یابند.
هدف کوچینگ زندگی، همراهی مراجع برای درک پتانسیل خود، بهبود کیفیت زندگی، بهبود روابط، مدیریت استرس و… است.
فرق اساسی کوچینگ کسبوکار و کوچینگ زندگی در طرفین قرارداد آن است: قرارداد کوچینگ کسبوکار -سه طرفه- بین سازمان، مراجع و کوچ بسته می‌شود، در حالی‌که قرارداد کوچینگ زندگی فقط بین مراجع و کوچ منعقد می‌شود. بنابراین برخی از اهداف کوچینگ کسبوکار و کوچینگ زندگی می‌توانند مشترک باشند.
در ادامه به پنج دلیلی که نشان می‌دهد ما در زندگی امروز خود به کوچینگ نیاز داریم، اشاره می‌کنیم:
دنیای امروز دائماً در حال تغییر است و یادگیری مداوم برای بقا ضروری است. پاندمی کرونا به‌طور خاص باعث تغییرات و تحولات زیادی شده است. کوچ‌ها به افراد کمک می‌کنند تا با این تغییرات کنار بیایند و خود را وفق دهند. این شامل درک جنبه‌های مختلف مسائل، آماده شدن برای شرایط جدید و یادگیری مهارت‌های جدید است. هدف نهایی این است که افراد بتوانند موقعیت خود را در دنیای در حال تغییر بازیابی کنند.
کوچ با ارائه بازخورد و یادآوری دستاوردها، به مراجع در مسیر شکوفایی استعدادهایش یاری می‌رساند. انسان امروزی در جستجوی شناخت استعدادهای خود و رسیدن به ذات اصیل خویش است. تمایل به خودشکوفایی و پرورش استعدادها، و یافتن معنای زندگی، در عصر حاضر از اهمیت بالایی برخوردار است. کوچینگ به افراد کمک می‌کند تا با تمرکز بر درون خود، سفری اکتشافی را آغاز کرده و به درک عمیق‌تری از خویشتن دست یابند.
کوچ در فضایی امن و صمیمی به مراجع کمک می‌کند تا از گذشته رها شده، در زمان حال زندگی کند و برای آینده برنامه‌ریزی کند. چالش اصلی انسان امروزی هماهنگی با سرعت بالای زندگی است که می‌تواند منجر به اضطراب و احساس عقب‌ماندگی شود. با این حال، هر فردی با سرعتی منحصر به فرد رشد می‌کند و پیشرفت باید در مقایسه با خود فرد سنجیده شود. کوچینگ به افراد کمک می‌کند تا تعادل بین این دو را برقرار کرده و به نقطه‌ی تعادل فردی خود دست یابند. رهایی از گذشته، تجربیات ناخوشایند و باورهای محدودکننده، یکی از موانع اصلی پیشرفت است. کوچ با تمرکز مراجع بر زمان حال، توانایی‌ها و فرصت‌های موجود، به افزایش اعتمادبهنفس او و عبور از موانع فکری و رسیدن به اهدافش کمک می‌کند.
در دنیای پیچیده و پرمشغله امروز، کوچ با روشن کردن زوایای پنهان هر موضوع، به مراجع در تصمیم‌گیری‌هایش یاری می‌رساند. با وجود انبوه انتخاب‌ها و چالش‌های روزمره، یافتن مسیر درست و تصمیم‌گیری صحیح دشوارتر از همیشه شده است. کوچ مانند دکمه‌ای سکوت عمل می‌کند و به فرد کمک می‌کند تا با تمرکز بر درون خود و بررسی دقیق جوانب مختلف موضوع، بهترین تصمیم را گرفته و مسئولیت آن را بر عهده بگیرد.
کوچ با طرح سوالات قدرتمند، باورهای محدودکننده مراجع را به چالش می‌کشد و او در مسیر خودآگاهی و ارتقای مهارت‌های ارتباطی قدم بردارد. در دنیای در حال تحول امروز، مهارت‌های اجتماعی مانند خلاقیت، هوش هیجانی و انعطاف‌پذیری از اهمیت فزاینده‌ای برخوردارند. کوچینگ با ارائه‌ی دیدگاهی وسیع به روابط انسانی، به مراجع کمک می‌کند تا با بازنگری در روابط خود، از جایگاه دیگران نیز به مسائل نگاه کنند و در تصمیم‌گیری‌ها و قضاوت‌ها، دیدگاه‌های مختلف را در نظر بگیرند. این امر در نهایت به بهبود و ارتقای کیفیت روابط و صمیمیت بین افراد می‌انجامد.
کوچ به مراجع کمک می‌کند تا وضعیت فعلی خود را ارزیابی کند و موانع یا چالش‌هایی که بر سر راه رسیدن به اهداف وجود دارد را شناسایی نماید.
در این مرحله، کوچ و مراجع با همکاری یکدیگر یک برنامه عملیاتی طراحی می‌کنند که شامل گام‌های مشخص و اقدامات لازم برای رسیدن به اهداف است.
مراجع برنامه اقدام را اجرا می‌کند و کوچ در طول فرآیند، از او حمایت کرده و پیشرفت‌ها را پیگیری می‌کند.
در پایان فرآیند، کوچ و مراجع نتایج را ارزیابی می‌کنند و در صورت لزوم، برنامه را اصلاح یا به‌روزرسانی می‌کنند.
یافتن یک برنامه آموزشی علمی، کاربردی و حرفهای در حوزه کوچینگ کار آسانی نیست. امروزه مدارس متعددی وجود دارند که کوچینگ را در سطوح مختلف آموزش میدهند. ۶ عامل کلیدی وجود دارد که پیشنهاد می‌شود هنگام انتخاب یک برنامه آموزشی کوچینگ مناسب برای خود مدنظر داشته باشید. این عوامل هم ابعاد شخصی و هم فضای حرفهای زندگی شما را در بر می‌گیرند. در مقاله چطور مدرسه کوچینگ انتخاب کنیم شرح مبسوطی از این عوامل ذکر شده است. فهرست این عوامل عبارتند از:
